Notitie V&VN over seksualiteit

Door: Marysia Zarzycki en Elly Duijf - Redactioneel - 21-03-2011

V&VN gaf onlangs een notitie uit over omgaan met seksualiteit in de zorg. Hierin geeft V&VN grenzen aan; wat mag wél verwacht worden binnen de zorgrelatie en waar is absoluut géén plaats voor. ‘Omgaan met aspecten van seksualiteit tijdens de beroepsuitoefening’, heet de notitie. IDé licht de belangrijkste punten –voor de zorg voor mensen met dementie - toe.

Verschil intimiteit en seksualiteit
Zowel intimiteit als seksualiteit zijn een belangrijk en normaal onderdeel van het menselijk leven.
Maar het zijn op zichzelf twee heel andere dingen. Ze kunnen samen gaan, maar dat hoeft niet. Intimiteit gaat over vertrouwelijkheid en toewijding tussen mensen en kán, maar hoeft niet met lichamelijke aanraking te maken hebben. Seksualiteit gaat over lust en lichamelijkheid. Als intimiteit en seksualiteit samen gaan, dan bedrijven mensen de liefde, zoals we dat noemen.

Intiem zijn met anderen, is belangrijk voor de ontwikkeling en het welbevinden van mensen. Het is (meer nog dan seksualiteit) een basisbehoefte van mensen. Voor het beleven van intimiteit, die niets met seksualiteit te maken heeft, is er ruimte in de relatie tussen cliënt/patiënt en zorgprofessional,  zegt V&VN, voor het beleven van seksualiteit niet. Maar dat wil niet zeggen dat de zorgverlener geen oog moet hebben voor de behoefte aan seksualiteit van de zorgvrager, zo schrijft de notitie. Integendeel, zegt V&VN.

Seksualiteit en intimiteit bij dementie
Mensen met dementie verliezen door hun ziekte langzaam aan het vermogen om te bepalen wat gepast is en kunnen hun gedrag minder in de hand houden. De zorgverlener heeft de taak om de zorgvrager daarin te beschermen, teneinde zijn eigen waardigheid en integriteit en die van medebewoners en begeleiders niet aan te tasten.

Daarnaast heb je als zorgverlener de taak om je bij seksueel (lijkend) gedrag altijd af te vragen wat het gedrag betekent. Is het wel seksueel bedoeld? Zoekt iemand misschien naar intimiteit? (Heel belangrijk bij dementie.) Of toch naar seksualiteit? Hoe kun je hierop passend reageren en hoe zorg je ervoor dat er recht wordt gedaan aan iemands behoeften? 

Eigen seksualiteitsbeleving
Niet iedere zorgverlener vindt het gemakkelijk om met seksualiteit om te gaan. En dat is oke, zgt V&VN. Een zorgverlener moet zich in deze bewust zijn van zijn eigen grenzen en geen enkele werkgever mag van de zorgverlener vragen om hulp te verlenen of gesprekken te voeren die voor diegene zelf grensoverschrijdend zijn. Verwacht mag  wel worden dat zorgverleners ervoor zorgen dat er zonodig iemand anders is die de zorgvrager kan helpen met zijn vragen en problemen rond seksualiteit. De zorgprofessional moet daarvoor zijn team, leidinggevende of gedragskundige te hulp roepen.

Lees hier de volledige notitie Omgaan met aspecten van seksualiteit tijdens de beroepsuitoefening.