‘Wat maakt het leven de moeite waard?’
Redactioneel - 17-05-2018
Deze vraag stelde Peterjan van der Wal aan ouderen die intensieve zorg nodig hebben vanwege lichamelijke problemen of dementie. Hun antwoord: jezelf kunnen zijn, doen wat je leuk en zinvol vindt en ervaren dat je erbij hoort!
Van der Wal is geestelijk verzorger en promoveerde op dit onderzoek bij de Universiteit voor Humanistiek. Hieronder een samenvatting van de belangrijkste onderzoeksresultaten.
Betekenis ervaren
Het allerbelangrijkst blijkt in de kwetsbare levensfase te zijn: je verbonden kunnen voelen met de mensen en de dingen om je heen, zelf ook iets voor anderen kunnen betekenen en jezelf als gelijkwaardig en autonoom kunnen ervaren. Kortom: betekenis ervaren.
Daginvulling
Ook is het belangrijk om iets te doen te hebben. Het gelukkigst maken dingen waar iemand passie voor heeft. Iets doen voor een ander staat ook bovenaan. Maar gewoon tijdverdrijf kan ook fijn zijn, zo blijkt. Daarnaast geven kwetsbare ouderen aan dat voldoende rust eveneens belangrijk is: activiteiten en rust moeten in balans zijn. Daarbij is nagenieten even belangrijk als genieten op het moment zelf. Ook vroegere herinneringen ophalen is belangrijk: bij het ouder worden maken herinneringen een steeds groter deel uit van het eigen leven. En ze kunnen zó levendig zijn, dat ze de betekenis kunnen hebben van een ‘levende relatie’. Mensen met gevorderde dementie hebben hulp nodig bij het ophalen van die oude herinneringen. Van der Wal: ‘mensen uit de naaste omgeving moeten helpen herinneringen wakker te kussen en degene weer te laten voelen en weten dat ze er zijn en wie ze zijn’.
Aanbevelingen voor de zorg
Van der Wal sluit zich aan bij de aanbevelingen voor moderne dementiezorg die intussen breed worden onderschreven: met persoonsgerichte zorg een betekenisvol leven mogelijk maken. ‘Autonomie’ en ‘eigen regie’ zijn hierbij belangrijk, maar wat verstaan we daaronder? Van der Wal maakt duidelijk dat dit wat anders is dan ‘alles zelf doen’. Mensen zijn vaak bang om afhankelijk te worden van de goede zorg van anderen, maar - zo zegt van der Wal - mensen hebben elkaar nodig. Altijd. Dat hoort bij het leven. Je kunt dus ook autonoom zijn en eigen regie hebben met de hulp van anderen. Sterker nog: goede relaties en goede zorg zijn nodig om te leven met gebreken en om zelf richting te geven aan dat leven.
Het promotieonderzoek bestellen:
Wat maakt het leven de moeite waard? Ouderen aan het woord die permanent van intensieve zorg afhankelijk zijn, Utrecht 2018: Uitgeverij Boekencentrum, ISBN 978 90 239 5238 1, € 17,99, Verkrijgbaar via de boekhandel en online.
Over de auteur
Peterjan van der Wal werkt sinds 1998 als geestelijk verzorger voor Zonnehuisgroep Vlaardingen en hij is nauw betrokken bij het Expertisenetwerk Levensvragen en Ouderen. Mede van zijn hand verschenen enkele handreikingen voor de praktijk van de ouderenzorg: ‘k Zou zo graag een ketting rijgen en Tja, wat zal ik zeggen…